شهریور ۱۴۰۴ و سه روایت از یک واقعیت جهانی در بازار فلزات اساسی

در ماه شهریور ۱۴۰۴ (اوت–سپتامبر ۲۰۲۵)، بازار جهانی فلزات اساسی — از جمله مس، آلومینیوم، روی و فولاد — شاهد رفتارهای متفاوتی در سه کانون اصلی معاملاتی جهان بود: ایران، بورس فلزات لندن (LME) و بازارهای آمریکا. این تفاوت‌ها، نه تنها بازتاب‌دهنده شرایط اقتصادی هر منطقه بود، بلکه نشان‌دهنده‌ی چگونگی تأثیر سیاست، امنیت و ساختارهای داخلی بر یک بازار جهانی مشترک بود.

ایران: رونق داخلی در سایه وابستگی

در ایران، شهریور ماه با رشد قابل توجهی در قیمت فلزات اساسی همراه بود. قیمت مس از ۱۸.۵ میلیون به ۲۰.۳ میلیون ریال در هر تن رسید (رشد ۹.۷٪)، و فولاد نیز حدود ۹.۵ درصد رشد داشت. این روند صعودی عمدتاً ناشی از افزایش تقاضای داخلی در بخش‌های ساخت‌وساز و صنعت خودرو بود. همزمان، ثبات نسبی نرخ ارز (دلار در محدوده ۶۸۰–۷۰۰ هزار ریال) و تسهیلات محدود ارزی برای واردات مواد اولیه، فضایی برای بهبود تأمین مواد اولیه فراهم کرد.

با این حال، بازار ایران همچنان از قیمت‌های جهانی جدا عمل می‌کرد. این جدایی، ریشه در تحریم‌ها، محدودیت دسترسی به سیستم‌های مالی بین‌المللی و وابستگی به واردات غیرمستقیم دارد. در نتیجه، قیمت‌های داخلی بیشتر تحت تأثیر شرایط ارزی و سیاست‌های داخلی بود تا روند جهانی.

لندن (LME): ثبات در انتظار تصمیمات چین

بورس فلزات لندن (LME)، بزرگ‌ترین بازار جهانی فلزات غیرآهنی، در شهریور شاهد ثبات نسبی بود. قیمت مس جهانی در این ماه در محدوده ۹,۶۰۰ تا ۹,۸۰۰ دلار به ازای هر تن نوسان داشت — رشدی حدود ۲ درصد نسبت به پایان مرداد. این آرامش، عمدتاً ناشی از انتظار بازار از سیاست‌های اقتصادی جدید چین بود. چین، بزرگ‌ترین مصرف‌کننده جهانی مس و فولاد، در این ماه اقداماتی برای تحریک تقاضای داخلی انجام داد، اما هنوز سیگنال‌های قوی برای بازگشت پایدار به رشد اقتصادی ارسال نکرده بود.

آلومینیوم و روی نیز در LME روندی مشابه داشتند: نوسانات محدود، بدون روند صعودی یا نزولی مشخص. بر اساس گزارش شورای جهانی فلزات (CRU Group)، تقاضای جهانی در سه‌ماهه سوم ۲۰۲۵ همچنان ضعیف‌تر از میانگین بلندمدت باقی مانده است.

آمریکا: کاهش تقاضا و سیاست‌های پولی سختگیرانه

در آمریکا، بازار فلزات اساسی تحت تأثیر سیاست‌های پولی فدرال رزرو و کاهش فعالیت‌های ساخت‌وساز قرار داشت. شاخص فلزات صنعتی COMEX در شهریور ۱.۵ درصد کاهش یافت. قیمت مس در بازار آمریکا به‌دلیل کاهش تقاضا از سوی بخش خودرو و صنایع الکترونیک، فشار نزولی را تجربه کرد.

همزمان، افزایش نرخ بهره توسط فدرال رزرو، هزینه نگهداری دارایی‌های کالایی مانند فلزات را افزایش داد و سرمایه‌گذاران را به سمت دارایی‌های درآمدزا (مانند اوراق قرضه) سوق داد. این روند، تقاضای سفته‌بازی (speculative demand) برای فلزات را کاهش داد.

تفاوت‌های ساختاری و درس‌هایی برای ایران

سه روایت از یک بازار، سه واقعیت متفاوت را نشان می‌دهد:

• در ایران، فلزات اساسی بیشتر ابزاری برای ذخیره ارزش و پاسخ به تقاضای داخلی هستند.
• در لندن، بازار بر اساس تعادل جهانی عرضه و تقاضا و انتظارات بلندمدت شکل می‌گیرد.
• در آمریکا، فلزات تحت تأثیر سیاست‌های پولی و چرخه کسب‌وکار داخلی قرار دارند.

این تفاوت‌ها نشان می‌دهد که ایران هنوز نتوانسته است به‌طور مؤثر به زنجیره ارزش جهانی فلزات متصل شود. وابستگی به واردات مواد اولیه، محدودیت‌های لجستیکی و نبود بازارهای پوشش ریسک (hedging)، باعث شده قیمت‌های داخلی همواره با نوسانات شدید و جدایی از روند جهانی همراه باشد.

چشم‌انداز تا پایان سال

تا پایان سال ۱۴۰۴، احتمالاً بازار ایران همچنان تحت تأثیر شرایط داخلی خواهد بود، در حالی که LME و آمریکا به تصمیمات چین و فدرال رزرو واکنش نشان خواهند داد. اگر تنش‌های ژئوپلیتیک در منطقه کاهش یابد و دسترسی به ارز برای واردات بهبود یابد، ایران می‌تواند گامی به سمت هم‌راستایی با بازار جهانی بردارد. اما بدون اصلاحات ساختاری در زنجیره تأمین و بازارهای مالی کالا، این شکاف ادامه خواهد یافت.

در نهایت، شهریور ۱۴۰۴ یادآور شد که در اقتصاد جهانی امروز، فلزات اساسی تنها کالا نیستند؛ بلکه آینه‌ای از قدرت، سیاست و امنیت هر کشور هستند.

منابع:
تحلیل حاضر با استناد به داده‌های بورس فلزات لندن (LME)، COMEX آمریکا، شورای جهانی فلزات (CRU Group)، و در سطح داخلی، گزارش‌های اتحادیه صنایع فلزی ایران، سازمان صنایع فلزی کشور، بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران و خبرگزاری‌های اقتصادی تسنیم و مهر در ماه شهریور ۱۴۰۴.