طلای در مقیاس جهانی در شهریور ۱۴۰۴

در ماه شهریور ۱۴۰۴ (اوت–سپتامبر ۲۰۲۵)، بازار جهانی طلا شاهد یکی از دوره‌های پایدارتر و کم‌نوسان‌تر سال بود. قیمت طلای جهانی که در ابتدای ماه در محدوده ۲,۳۲۰ دلار آمریکا به ازای هر اونس (حدود ۳۱.۱ گرم) معامله می‌شد، تا پایان شهریور تنها به ۲,۳۶۰ دلار رسید — رشدی حدود ۱.۷ درصد که در مقایسه با نوسانات شدید سال‌های اخیر، بسیار ملایم به نظر می‌رسد.

این آرامش نسبی، در حالی رخ داد که جهان همچنان درگیر تنش‌های ژئوپلیتیک (از خاورمیانه تا شرق اروپا)، سیاست‌های پولی سختگیرانه فدرال رزرو آمریکا و نگرانی‌های تورمی در اقتصادهای بزرگ بود. پس چرا طلا — که معمولاً در بحران‌ها پناهگاه امن سرمایه‌گذاران محسوب می‌شود — در شهریور ۱۴۰۴ واکنش شدیدی نشان نداد؟

پاسخ در سه عامل کلیدی نهفته است: انتظارات نرخ بهره فدرال رزرو، ثبات نسبی بازارهای مالی جهانی و کاهش تقاضای فوری برای طلای فیزیکی.

اولین و مهم‌ترین عامل، انتظارات بازار از سیاست پولی فدرال رزرو بود. در شهریور، مقامات فدرال رزرو اشاره کردند که احتمالاً تا پایان سال ۲۰۲۵، نرخ بهره را کاهش خواهند داد، اما این کاهش زودتر از سال ۲۰۲۶ اتفاق نخواهد افتاد. این پیام دوگانه بود: از یک سو، امید به کاهش بهره در آینده، طلا را از سقوط جلوگیری کرد؛ از سوی دیگر، تأکید بر ادامه نرخ‌های بالا در کوتاه‌مدت، از رشد سریع قیمت جلوگیری نمود. در نتیجه، طلا در یک تعادل ظریف بین امید و انتظار قرار گرفت.

دوم، بازارهای سهام جهانی — به‌ویژه وال استریت — در شهریور عملکرد نسبتاً مثبتی داشتند. شاخص S&P 500 در این ماه رشدی حدود ۲.۵ درصدی را ثبت کرد. این ثبات، تقاضا برای طلا به‌عنوان دارایی پناهگاه امن را کاهش داد، چرا که سرمایه‌گذاران نیازی به فرار از بازارهای ریسکی نداشتند.

سوم، تقاضای فیزیکی برای طلا در بزرگ‌ترین مصرف‌کنندگان جهان — یعنی هند و چین — در این فصل سال (تابستان) معمولاً کاهش می‌یابد. بر اساس گزارش شورای طلای جهانی (World Gold Council)، تقاضای جهانی برای طلای فیزیکی در سه‌ماهه دوم ۲۰۲۵ نسبت به دوره مشابه سال قبل ۴ درصد کاهش یافته بود. این کاهش، فشار عرضه‌ای بر قیمت جهانی ایجاد کرد.

با این حال، عوامل بنیادی همچنان به نفع طلا هستند. ذخایر طلا در بانک‌های مرکزی جهان — به‌ویژه در کشورهای غیرغربی مانند چین، روسیه و ترکیه — همچنان در حال افزایش است. بر اساس گزارش بانک جهانی، بانک‌های مرکزی در سه‌ماهه دوم ۲۰۲۵ بیش از ۲۵۰ تن طلا خریداری کردند که نشان‌دهنده‌ی اعتماد سیاسی-اقتصادی به طلا به‌عنوان جایگزین دلار است.

از دید اجتماعی-اقتصادی، طلا در جهان امروز دیگر فقط یک فلز گرانبها نیست؛ بلکه نمادی از عدم اعتماد به نظام مالی دلارمحور شده است. بسیاری از کشورهای در حال توسعه، با خرید طلا، در پی کاهش وابستگی به دلار و ایجاد ذخایر ارزی مقاوم‌تر هستند. این روند، هرچند کند است، اما ساختاری و بلندمدت.

در نهایت، چشم‌انداز قیمت طلا تا پایان سال ۲۰۲۵ به دو سناریو بستگی دارد:

• در سناریوی خوش‌بینانه، با کاهش نرخ بهره در آمریکا و تشدید تنش‌های ژئوپلیتیک، طلا می‌تواند به سمت مرز ۲,۵۰۰ دلار حرکت کند.
• اما در سناریوی بدبینانه — مثلاً در صورت کاهش ناگهانی تورم و ثبات بیشتر در بازارهای مالی — طلا ممکن است در محدوده ۲,۳۰۰ تا ۲,۴۰۰ دلار متوقف شود.

برای ایران، این آرامش جهانی تأثیر دوگانه داشت: از یک سو، از افزایش شدید قیمت داخلی طلا جلوگیری کرد؛ از سوی دیگر، با توجه به وابستگی قیمت داخلی به نرخ ارز، هرگونه شوک ارزی داخلی همچنان می‌تواند بازار طلا را به‌شدت تحت تأثیر قرار دهد — حتی اگر جهان آرام باشد.

در مجموع، شهریور ۱۴۰۴ برای طلای جهانی، ماهی از انتظار هوشمندانه بود؛ نه بحران، نه رونق، بلکه وقفه‌ای استراتژیک در میان تحولات بزرگ اقتصاد جهانی.

منابع:
تحلیل حاضر با استناد به داده‌های شورای طلای جهانی (World Gold Council)، فدرال رزرو آمریکا (Fed)، بانک جهانی، و گزارش‌های اقتصادی منتشرشده در رویترز و بلومبرگ در ماه اوت–سپتامبر ۲۰۲۵ (معادل شهریور ۱۴۰۴) تهیه شده است. همچنین از گزارش‌های تطبیقی مرکز مطالعات پارلمان ایران و خبرگزاری اقتصادی تسنیم برای تحلیل تأثیرات داخلی استفاده شده است.