گزارش وضعیت بازار ارز ایران در خرداد ماه 1404

بازار ارز در ایران همواره تحت تأثیر عوامل داخلی و بین‌المللی متعددی قرار دارد. در خردادماه سال 1404، این بازار شاهد تحولات قابل توجهی بود که به دلیل نوسانات سیاسی منطقه‌ای، روند تورم، تصمیمات پولی و مالی دولت و همچنین تعادل تجاری کشور رقم خورد. این گزارش به بررسی جامع وضعیت بازار ارز در ایران در خرداد 1404 می‌پردازد.

وضعیت نرخ ارز در خرداد ماه 1404 

در آغاز خرداد 1404، نرخ دلار آمریکا در بازار آزاد تهران حدود 83 هزار تومان گزارش شد. در طول این ماه، نرخ دلار تحت تأثیر چندین عامل، افزایش یافت و در اواسط ماه به بالای 84 هزار تومان رسید. با مداخله نسبی بانک مرکزی و تأمین ارز ضروری، در پایان خرداد، نرخ دلار به حدود 83 هزار 500 تومان کاهش یافت.

همچنین، نرخ یورو در بازار آزاد ایران در خرداد 1404 در محدوده 94 تا 95 هزار تومان نوسان داشت.

عوامل موثر بر نوسانات ارز در خرداد 1404

چندین عامل مهم در نوسانات نرخ ارز در خردادماه 1404 نقش داشت:

1. تورم بالا و فشار بر قدرت خرید

با وجود کاهش تدریجی تورم ماهانه، نرخ تورم سالانه عمومی در خرداد 1404 حدود ۴۲ درصد گزارش شد. این تورم بالا، تقاضای مردم برای حفظ ارزش پول خود از طریق خرید ارز را افزایش داد.

2. تحریم‌ها و تنش‌های سیاسی

در این ماه، تحریم‌های ادامه‌دار غرب علیه ایران، همراه با تنش‌های منطقه‌ای (به ویژه در خاورمیانه) بود. این عوامل، عدم اطمینان در بازار ارز را افزایش داد.

3. صادرات و واردات

در خردادماه 1404، صادرات غیرنفتی ایران رشد نسبی داشت. صادرات محصولات پتروشیمی، فولاد و کشاورزی به کشورهای همسایه و آسیایی، تأمین ارز کشور را بهبود بخشید. اما از سوی دیگر، محدودیت‌های واردات برای کاهش خروج ارز، فشار کمتری بر بازار ایجاد کرد.

4. تصمیمات بانک مرکزی

بانک مرکزی در این ماه اقداماتی برای کنترل بازار ارز انجام داد:

• تزریق ارز به منظور تأمین کالاهای اساسی
• نظارت بیشتر بر معاملات بزرگ ارزی
• استفاده از ذخایر ارزی در مواقع لزوم

این اقدامات باعث کاهش نوسانات ارز در اواخر ماه شد.

تقاضای عمومی برای ارز و واکنش مردم

در خردادماه 1404، تقاضای عمومی برای دلار و سایر ارزها به دلیل نگرانی از آینده اقتصادی، افزایش یافت. بسیاری از خانوارها و سرمایه‌گذاران کوچک، سبد دارایی خود را شامل طلا و ارز کردند تا در مقابل تورم و نوسانات بیشتر مقاومت کنند.

همچنین، خرید ارز به عنوان سرمایه‌گذاری بلندمدت و همچنین استفاده از آن برای سفرهای خارجی، از دیگر دلایل افزایش تقاضا بود.

اما از سوی دیگر، دولت و بانک مرکزی تلاش کردند تا از خرید و فروش آزاد ارز در محل‌های غیرمجاز جلوگیری کنند و معاملات را به بانک‌ها و صرافی‌های مجاز هدایت کنند.

وضعیت صرافی‌ها و بانک‌ها

در خرداد 1404، بانک‌ها و صرافی‌های مجاز نرخ دلار را در محدوده ۵۵,۰۰۰ تا ۶۵,۰۰۰ تومان اعلام کردند. این قیمت‌ها با نرخ بازار آزاد تفاوت داشتند و این اختلاف باعث شد بسیاری از مردم به دنبال خرید در بازار آزاد نباشند.

همچنین، بانک‌ها در این ماه تمایل چندانی به پرداخت وام ارزی یا اعطای تسهیلات دلاری نداشتند. تنها بانک‌هایی مانند بانک ملی و بانک توسعه صادرات، در موارد خاص و با ضمانت کافی، خدمات ارزی ارائه دادند.

نوسانات در بازارهای منطقه‌ای و شهرستان‌ها

در شهرهای بزرگ مانند تهران، اصفهان و شیراز، نوسانات ارز کمتر بود و معاملات به صورت منظم‌تری انجام می‌شد. اما در برخی شهرستان‌ها و مناطق مرزی، به خصوص در آستارا، بندرعباس و زاهدان، قیمت ارز به دلیل نزدیکی به کشورهای همسایه و فعالیت‌های قاچاق، نوسانات بیشتری داشت.

همچنین، در مناطق مرزی، ارزهای دیگری مانند تومان عراقی، ریال سعودی و تومان افغانستانی نیز در گردش بودند که در برخی موارد باعث ایجاد مشکلاتی در بازار داخلی شدند.

مقایسه با بازار جهانی ارز

در خرداد 1404، بازارهای جهانی نیز تحت تأثیر عوامل مختلفی قرار داشتند:

• دلار آمریکا: به دلیل افزایش نرخ بهره توسط فدرال رزرو، قوی‌تر شد.
• یوان چین: با کاهش نسبی مواجه شد و این موضوع فرصت‌هایی را برای ایران در تقویت روابط تجاری فراهم کرد.
• یورو: نوسانات متوسطی داشت و تحت تأثیر روندهای اقتصادی اروپا قرار گرفت.

این روندها به طور غیرمستقیم بر بازار ارز ایران تأثیر گذاشتند، به ویژه در بخش صادرات و واردات.

نقش ارز در بخش‌های مختلف اقتصادی

1. واردات:

محدودیت‌های ارزی باعث شد که واردات غیرضروری کاهش یابد، اما واردات کالاهای اساسی (مانند دارو، گندم و ماشین‌آلات صنعتی) با اولویت انجام شود.

2. صادرات:

صادرات غیرنفتی در خرداد ماه 1404 افزایش یافت. این افزایش به دلیل تقویت روابط با کشورهای آسیایی و همچنین استفاده از روش‌های تسویه بدون دلار بود.

3. صنعت و تولید داخلی:

با توجه به گرانی مواد اولیه وارداتی، هزینه‌های تولید در بسیاری از صنایع افزایش یافت. این امر فشار مضاعفی بر تورم و قیمت‌های داخلی وارد کرد.

چشم‌انداز آینده و پیش‌بینی‌ها

برای آینده بازار ارز در ایران، چند سناریو مطرح است:

• اگر تورم کنترل شود و روابط اقتصادی با کشورهای همسایه تقویت شود: نرخ ارز می‌تواند پایدار شود.
• در صورت افزایش تحریم‌ها یا تنش‌های سیاسی: احتمال نوسانات بیشتر وجود دارد.
• با افزایش صادرات غیرنفتی و استفاده از ارزهای منطقه‌ای: می‌توان به کاهش وابستگی به دلار کمک کرد.

همچنین، توسعه بازارهای ارز الکترونیکی و افزایش شفافیت در معاملات می‌تواند به بهبود مدیریت بازار ارز کمک کند.

جمع‌بندی

خردادماه 1404 برای بازار ارز ایران ماهی با نوسانات متوسط و تلاش‌های دولت برای کنترل وضعیت بود. افزایش تقاضای عمومی، تورم بالا، تنش‌های سیاسی و محدودیت‌های وارداتی از جمله عواملی بودند که بر نرخ ارز تأثیر گذاشتند. با این حال، اقدامات بانک مرکزی و رونق نسبی صادرات غیرنفتی، به ثبات نسبی در اواخر ماه کمک کرد.

برای آینده، نیازمند مدیریت دقیق‌تر ارزی، کنترل تورم، تقویت صادرات و همچنین توسعه ابزارهای جایگزین ارز هستیم. فقط در این صورت است که می‌توان از نوسانات بیش از حد بازار ارز جلوگیری کرد و شرایط را برای رشد اقتصادی پایدار فراهم کرد.

در مجموع، بازار ارز در خرداد 1404 نشان‌دهنده یک تعادل شکننده بود که نیازمند توجه بیشتر مسئولان و هماهنگی بین بخش‌های مختلف اقتصادی است.